Son dönemde Türkiye’nin Ortadoğu ülkeleriyle ilişkileri, karmaşık ve dinamik bir tablo çizmektedir.
Bir yandan normalleşme ve iş birliği çabaları gözlemlenirken, diğer yandan bazı ülkelerle gerginlikler ve farklı çıkar çatışmaları devam etmektedir.
Genel olarak aşağıdaki eğilimler dikkat çekmektedir:
1. Normalleşme ve İyileşme Çabaları:
- Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE): Özellikle 2021 yılından itibaren bu iki önemli Körfez ülkesiyle ilişkilerde belirgin bir iyileşme süreci yaşanmıştır. Karşılıklı üst düzey ziyaretler, ekonomik iş birliği anlaşmaları ve yatırım taahhütleri bu normalleşmenin somut göstergeleridir. Özellikle BAE ile imzalanan Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması (KEOA), ticaret hacmini önemli ölçüde artırma hedefi taşımaktadır. Suudi Arabistan ile de ticari ve turizm ilişkilerinde gözle görülür bir canlanma mevcuttur.
- Mısır: Mısır’la ilişkilerde de yavaş ancak istikrarlı bir normalleşme süreci izlenmektedir. Karşılıklı atanan büyükelçiler ve yapılan görüşmeler, ilişkilerin yeniden tesis edilmesine yönelik adımlardır. Ancak, geçmişteki siyasi ayrılıkların etkileri hala hissedilmektedir.
2. Devam Eden Gerginlikler ve Anlaşmazlıklar:
- İsrail: Türkiye-İsrail ilişkileri, Filistin meselesi ve İsrail’in politikaları nedeniyle inişli çıkışlı bir seyir izlemektedir. Son dönemde bir normalleşme çabası görülse de, özellikle Gazze’deki gelişmeler ve İsrail’in tutumu zaman zaman gerginliğe yol açmaktadır. Ticari ilişkiler ise belirli bir düzeyde devam etmektedir.
- Suriye: Suriye iç savaşı ve Türkiye’nin Suriye’deki Kürt gruplarına yönelik politikası, ilişkilerin tamamen kopmasına neden olmuştur. Son dönemde istihbarat düzeyinde bazı temaslar olsa da, siyasi düzeyde önemli bir normalleşme henüz gerçekleşmemiştir. Türkiye’nin önceliği, sınır güvenliğini sağlamak ve Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumaktır.
3. Bölgesel Rol ve Aktif Dış Politika:
- Türkiye, Ortadoğu’da aktif bir dış politika izlemeye devam etmektedir. Bölgesel istikrarın sağlanması, çatışmaların çözümü ve insani yardım gibi konularda çeşitli girişimlerde bulunmaktadır.
- Türkiye’nin farklı bölgesel aktörlerle (İran, Katar gibi) de çeşitli düzeylerde ilişkileri devam etmektedir. Bu ilişkilerde zaman zaman farklı çıkar ve yaklaşımlar söz konusu olabilmektedir.
4. Ekonomik Boyutun Artan Önemi:
- Son dönemde Türkiye’nin Ortadoğu politikası, ekonomik iş birliğine daha fazla odaklanmaktadır. Özellikle Körfez ülkeleriyle yapılan yatırım anlaşmaları ve ticaretin artırılması hedefleri, ekonomik zorluklarla mücadele eden Türkiye için önemli bir kaynak oluşturmaktadır.
Özetle:
Son dönemde Türkiye’nin Ortadoğu ilişkilerinde bir yandan normalleşme ve iş birliği arayışları, diğer yandan ise geçmişten gelen anlaşmazlıkların ve farklı çıkar çatışmalarının devam ettiği görülmektedir. Özellikle Körfez ülkeleriyle ilişkilerde belirgin bir iyileşme yaşanırken, İsrail ve Suriye gibi ülkelerle ilişkiler daha karmaşık bir tablo çizmektedir. Türkiye’nin bölgesel rolü ve ekonomik çıkarları, dış politikasını şekillendiren önemli faktörler olmaya devam etmektedir. Önümüzdeki dönemde, bölgesel gelişmeler ve Türkiye’nin iç dinamikleri, Ortadoğu ülkeleriyle olan ilişkilerin seyrini belirlemede etkili olacaktır.
