Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkiler, inişli çıkışlı bir geçmişe sahip olsa da, son dönemde karmaşık ve potansiyel olarak değişken bir geleceğe doğru ilerlemektedir.
İlişkilerin geleceğini etkileyecek çeşitli faktörler bulunmaktadır:
Olası Olumlu Senaryolar ve İşbirliği Alanları:
- Enerji İşbirliği: Özellikle Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları bağlamında, Türkiye ve İsrail arasında doğal gaz transferi projeleri potansiyel bir işbirliği alanı olarak görülmektedir. Bu tür projeler, her iki ülkenin enerji güvenliğine katkıda bulunabilir ve ekonomik bağları güçlendirebilir.
- Ticaretin Artması: Mevcut ticaret hacmi zaten önemli bir seviyededir ve gelecekte bu ticaretin daha da artması beklenebilir. Özellikle ekonomik zorluklarla mücadele eden Türkiye için İsrail önemli bir ticaret ortağı olabilir.
- Turizm: Karşılıklı turist akışının artırılması, kültürel bağları güçlendirebilir ve ekonomik fayda sağlayabilir.
- Bölgesel İstikrar: Belirli bölgesel konularda ortak çıkarların oluşması durumunda (terörle mücadele gibi), iki ülke arasında sınırlı düzeyde istihbarat ve güvenlik işbirliği devam edebilir.
Devam Eden Gerginlikler ve Belirsizlikler:
- Filistin Meselesi: Filistin sorunu, Türkiye ve İsrail arasındaki ilişkilerde her zaman önemli bir gerginlik kaynağı olmuştur ve olmaya devam edecektir. Özellikle İsrail’in Filistinlilere yönelik politikaları ve Gazze’deki durum, Türkiye’nin tepkisine yol açabilir.
- Siyasi İklim: Her iki ülkedeki iç siyasi gelişmeler ve liderlerin söylemleri, ilişkilerin yönünü önemli ölçüde etkileyebilir. Popülist yaklaşımlar veya milliyetçi söylemler, gerginliği artırabilir.
- Bölgesel Güç Dengeleri: Ortadoğu’daki karmaşık ve sürekli değişen güç dengeleri, Türkiye ve İsrail’in birbirlerine yaklaşımlarını etkileyebilir. Özellikle İran’ın bölgedeki etkisi ve Suriye’deki durum gibi konular, farklı çıkar çatışmalarına yol açabilir.
- Uluslararası İlişkiler: Türkiye’nin diğer ülkelerle (özellikle Arap ülkeleri ve İran) olan ilişkileri ve İsrail’in uluslararası alandaki konumu, ikili ilişkileri dolaylı olarak etkileyebilir.
Geleceğe Yönelik Olasılıklar:
- İnişli Çıkışlı İlişkiler: Mevcut konjonktürde, Türkiye-İsrail ilişkilerinin tamamen sorunsuz bir döneme girmesi beklenmemektedir. İlişkiler, bölgesel ve uluslararası gelişmelere, iç siyasi dinamiklere ve Filistin meselesindeki dalgalanmalara bağlı olarak inişli çıkışlı bir seyir izleyebilir.
- Pragmatik İşbirliği: Özellikle ekonomik ve enerji alanlarında, karşılıklı çıkarlar doğrultusunda pragmatik işbirliği adımları atılabilir. Ancak bu işbirliği, siyasi gerginliklerin tamamen ortadan kalkacağı anlamına gelmeyebilir.
- Sınırlı Normalleşme: Tam bir normalleşme yerine, belirli alanlarda (ticaret, turizm gibi) ilişkilerin geliştirilmesi ve diplomatik kanalların açık tutulması şeklinde sınırlı bir normalleşme senaryosu daha olası görünebilir.
Sonuç olarak, Türkiye-İsrail ilişkilerinin geleceği, hem bölgesel hem de ikili düzeydeki birçok faktörün etkileşimiyle şekillenecektir. Filistin meselesi gibi derin anlaşmazlıkların varlığı, ilişkilerin tam anlamıyla düzelmesini zorlaştırırken, ekonomik ve stratejik çıkarlar belirli alanlarda işbirliğini mümkün kılabilir. İlişkilerin seyri, her iki ülkenin liderlerinin ve kamuoylarının tutumuna da bağlı olacaktır.
