Kafkas Ülkelerinin Ekonomik Durumu

Türkiye’nin güneyinde yer alan Kafkasya bölgesi, Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan olmak üzere üç bağımsız ülkeyi kapsamaktadır.

Bu ülkelerin ekonomik durumları birbirinden farklılık göstermekle birlikte, genel bir değerlendirme yapmak mümkündür:

Genel Durum:

• Geçiş Ekonomileri: Üç ülke de Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından piyasa ekonomisine geçiş sürecini tamamlamışlardır. Ancak bu geçişin etkileri ve ekonomik yapıları farklılıklar göstermektedir.
• Bölgesel Faktörler: Bölgedeki siyasi istikrarsızlıklar, çatışmalar (özellikle Dağlık Karabağ sorunu) ve jeopolitik rekabet, ekonomik kalkınmayı olumsuz etkileyebilmektedir.
• Dışa Bağımlılık: Üç ülke de dış ticarete ve dış yatırımlara nispeten bağımlıdır.

Ülkelere Göre Ekonomik Durum:

1. Azerbaycan:

• Ekonomik Yapı: Azerbaycan ekonomisi büyük ölçüde petrol ve doğal gaz ihracatına dayanmaktadır. Bu sektör, ihracat gelirlerinin ve GSYİH’nin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.
• GSYİH (2023): 72,4 milyar ABD Doları
• GSYİH Büyüme Oranı (2023): %1,1
• Kişi Başı GSYİH (2023): 7.126 ABD Doları
• Enflasyon Oranı (2023): %8,8
• İşsizlik Oranı (2023): %5,63
• Dış Ticaret: İhracatının büyük çoğunluğunu ham petrol ve doğal gaz oluşturmaktadır. Türkiye, Rusya ve İtalya önemli ticaret ortaklarıdır.
• Türkiye ile Ekonomik İlişkiler: Türkiye, Azerbaycan’ın önemli ticaret ortaklarından biridir ve ülkede значительное Türk yatırımı bulunmaktadır. Enerji projeleri (TANAP gibi) iki ülke arasındaki ekonomik iş birliğinin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır.
• Son Gelişmeler: Azerbaycan, petrol ve gaz dışı sektörleri çeşitlendirmeye yönelik çabalarını sürdürmektedir. Tarım, turizm ve inşaat sektörlerine yatırımlar yapılmaktadır.

2. Ermenistan:

• Ekonomik Yapı: Ermenistan ekonomisi daha çeşitlidir. Sanayi (özellikle madencilik ve elmas işleme), tarım ve hizmetler sektörü önemli yer tutmaktadır.
• GSYİH (2023): 23 milyar ABD Doları (2024 2. çeyrek: 11 milyar ABD Doları)
• GSYİH Büyüme Oranı (2024 Tahmini): %5,8 – %6
• Kişi Başı GSYİH (2023): 8.280 ABD Doları
• Enflasyon Oranı (Eylül 2024): %0,6
• İşsizlik Oranı (2024 2. çeyrek): %13,8
• Dış Ticaret: Bakır, elmas, tütün ürünleri ve altın önemli ihracat kalemleridir. Rusya, AB ülkeleri ve İran önemli ticaret ortaklarıdır.
• Türkiye ile Ekonomik İlişkiler: Türkiye ve Ermenistan arasında diplomatik ilişkiler olmamasına rağmen, belirli bir düzeyde ticaret devam etmektedir.
• Son Gelişmeler: Ermenistan ekonomisi son yıllarda istikrarlı bir büyüme kaydetmektedir. Turizm sektörünün de önemli bir potansiyeli bulunmaktadır.

3. Gürcistan:

• Ekonomik Yapı: Gürcistan ekonomisi hizmetler (turizm, lojistik), tarım ve hafif sanayiye dayanmaktadır. Ülke, önemli bir transit güzergah üzerinde bulunmaktadır.
• GSYİH (2024 Tahmini): Yaklaşık 80 milyar Lari (yaklaşık 29 milyar ABD Doları)
• GSYİH Büyüme Oranı (2024 Tahmini): %5,2
• Kişi Başı GSYİH (2023): Yaklaşık 6.700 ABD Doları
• Enflasyon Oranı (Mart 2025): %0,9
• İşsizlik Oranı (2024): %10,3
• Dış Ticaret: Otomobiller, ferro-alaşımlar ve alkollü içecekler önemli ihracat kalemleridir. Türkiye, Rusya ve AB ülkeleri önemli ticaret ortaklarıdır.
• Türkiye ile Ekonomik İlişkiler: Türkiye, Gürcistan’ın en önemli ticaret ortaklarından biridir. İki ülke arasında güçlü ticari bağlar ve yatırımlar bulunmaktadır. Ulaşım ve enerji altyapı projeleri de iş birliğinin önemli alanlarıdır.
• Son Gelişmeler: Gürcistan ekonomisi, turizm sektörünün toparlanması ve devam eden reformlarla büyüme potansiyeline sahiptir.

Genel Değerlendirme:

Kafkas ülkelerinin ekonomik durumları, sahip oldukları doğal kaynaklar, uyguladıkları ekonomik politikalar ve bölgesel gelişmelerden etkilenmektedir. Azerbaycan enerji kaynaklarına bağımlıyken, Ermenistan ve Gürcistan ekonomilerini çeşitlendirme konusunda daha fazla ilerleme kaydetmiştir. Türkiye, bölgedeki tüm Kafkas ülkeleriyle ekonomik ilişkilerini geliştirmeye önem vermektedir.