Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan’ı kapsayan Kafkasya bölgesi, küresel ticarette mütevazı ancak bölgesel olarak önemli bir rol oynamaktadır. Ekonomik gelecekleri, hem fırsatlar hem de zorluklar sunan çeşitli faktörlerle iç içedir.
Dünya Ticaretindeki Mevcut Yeri:Sınırlı Küresel Pay: Üç Güney Kafkasya ülkesi, bireysel ve toplu olarak, toplam küresel ticaretin küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. 2023 ve 2024 başlarından gelen veriler, birleşik paylarının dünya mal ticaretinin %1’inin altında kaldığını göstermektedir.
Bölgesel Önem: Küresel etkileri sınırlı olsa da, Türkiye, Rusya ve bazı AB üyeleri gibi komşu ülkeler için önemli ticaret ortaklarıdır. Avrupa ve Asya arasındaki stratejik konumları, onları özellikle enerji için önemli geçiş rotaları olarak konumlandırır.
Ticaret Yapısı:
Azerbaycan: Mal ihracatının büyük çoğunluğunu oluşturan hidrokarbon ihracatına (petrol ve gaz) büyük ölçüde bağımlıdır.
Ermenistan: İhracat, bakır, değerli taşlar (elmas) ve tarım ürünleri dahil olmak üzere daha çeşitlidir. Rusya ile ticareti, özellikle ithalatı önemli ölçüde artmıştır.
Gürcistan: Başlıca ihracatları arasında araçlar, ferro alaşımlar ve tarım ürünleri (şarap) yer almaktadır. Ayrıca bir geçiş ülkesi olarak rolünden de faydalanmaktadır.
Ekonomik Gelecek:Güney Kafkasya ülkelerinin ekonomik gelecekleri birkaç etki faktörüne tabidir:Bölgesel İstikrar: Çatışmaların, özellikle Dağlık Karabağ sorununun çözümü (veya çözümsüzlüğü), bölgesel ekonomik işbirliğini ve kalkınmayı önemli ölçüde etkileyecektir. İstikrar, yabancı yatırım çekmek ve ticareti teşvik etmek için çok önemlidir.
Enerji Dinamikleri: Azerbaycan ekonomisi, küresel petrol ve gaz fiyatlarından büyük ölçüde etkilenmeye devam edecektir. Hidrokarbonlardan uzaklaşmak uzun vadeli bir hedeftir. Güney
Kafkasya’nın Avrupa’ya bir enerji geçiş koridoru olarak rolü de önemli olmaya devam edecektir.
Bağlantı ve Altyapı: Ulaştırma altyapısına (yollar, demiryolları, limanlar) yapılan yatırımlar, geçiş merkezleri olarak rollerini artırmak ve ticareti kolaylaştırmak için hayati önem taşımaktadır. Rusya’yı atlayan Orta Koridor girişimi gibi projeler önem kazanmaktadır. Çeşitlendirme ve Reform: Ekonomileri doğal kaynakların (Azerbaycan’da) ve belirli sektörlerin (Ermenistan ve Gürcistan’da) ötesinde çeşitlendirme çabaları sürdürülebilir büyüme için hayati öneme sahiptir. Buna üretim, teknoloji ve turizmin geliştirilmesi de dahildir. Dünya Bankası, özel girişimciliği teşvik etmek için yapısal reformlara ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır.
Uluslararası İlişkiler:
Rusya, Türkiye, Çin ve AB gibi büyük ticaret ortaklarıyla ilişkiler, ekonomik beklentilerini şekillendirmeye devam edecektir. Gürcistan’ın AB entegrasyon özlemleri, şu anda siyasi karşı rüzgarlarla karşı karşıya olsa da, uzun vadeli ekonomik faydalar sağlayabilir. Ermenistan’ın Rusya’ya artan ekonomik bağımlılığı önemli bir faktördür.
Pandemi Sonrası İyileşme ve Jeopolitik Değişimler: COVID-19 salgınından kurtulma ve Ukrayna’daki savaşın ekonomik sonuçları hem zorluklar hem de fırsatlar yarattı. Özellikle Ermenistan ve Gürcistan’a artan göç ve finansal girişler geçici bir destek sağladı ancak sürdürülebilir olmayabilir. Dünya Bankası, küresel belirsizlikler nedeniyle önümüzdeki iki yıl içinde Güney Kafkasya’da ekonomik büyümede orta düzeyde bir yavaşlama öngörüyor.
Dünya Bankası ve IMF Tahminleri:Dünya Bankası, küresel piyasa belirsizliği, ticaret parçalanması ve jeopolitik gerginliklere atıfta bulunarak, önümüzdeki iki yıl içinde Güney Kafkasya’da ekonomik büyümede hafif bir düşüş öngörüyor.
2025-2026 büyüme tahminleri ülkeye göre değişiyor: Ermenistan’ın hafif bir büyüme yaşaması beklenirken, Azerbaycan’ın büyümesinin orta düzeyde düşmesi öngörülüyor. Gürcistan’ın en önemli düşüşü yaşaması ancak yine de diğer bölgesel ülkelere kıyasla nispeten daha yüksek bir büyüme oranını koruması öngörülüyor..IMF ayrıca, 2024’teki beklentileri aştıktan sonra 2025’te bölgenin ekonomik büyümesinde bir ılımlılık bekliyor. Ekonomik dayanıklılık oluşturmanın önemini vurguluyorlar.
Sonuç olarak, Kafkasya ülkeleri şu anda küresel ticarette küçük bir paya sahip olsalar da, stratejik konumları ve bölgesel ekonomik önemleri önemlidir. Ekonomik gelecekleri, bölgesel istikrara, çeşitlendirme çabalarına, altyapı geliştirmeye ve karmaşık bir jeopolitik manzarada büyük küresel oyuncularla ilişkilerine bağlıdır.
